19 Aralık 2010 Pazar

Blog'un Amacı

5.sınıf Fen ve Teknoloji dersi yaşamımızda elektrik ünitesi için özel öğretim yöntemleri dersi kapsamında hazırlanan bu blogun amacı;

  • Öğrencilerin bireysel olarak kendi hızlarında öğrenmelerine olanak sağlamak,
  • Farklı öğrenme düzeyine sahip öğrencilere yardımcı olmak,
  • Öğrencilerin öğrendiklerini tekrar etmesi,
  • Öğrencilerin üniteye karşı olumsuz düşüncelerini düzeltmektir.

Ünitenin Amacı ve Kazanımları

Ünitenin Amacı
1.Basit Bir Elektrik Devresinde Ampullerin Parlaklığının Değiştirilmesiyle İlgili Olarak Öğrenciler;
   a)Basit bir elektrik devresindeki ampulün parlaklığını nasıl değiştirebilceği hakkında tahminlerde bulunur,
   b)Bir ampulün parlaklığını etkileyen değişkenleri listeler,
   c)Elektrik devresinde sadece pil sayısının değiştirilmesi olayında ki bağımlı,bağımsız değişkeni ve kontrol edilen değişkenleri belirler,
   d)Devrede pil sayısı aynı kalırken ampul sayısının artması veya azalması ile ampullerin parlaklığının nasıl değiştiğini ifade eder,
   e)Devrede ampul sayısı aynı kalırken pil sayısının artması veya azalması ile ampulun parlaklığının nasıl değştiğini ifade eder,
   f)Evde ve okuldaki elektrik düğmelerinin birer devre anahtarı olduğunu fark eder,
2.Elektrik Enerjisinin Taşınması İle İlgili Olarak Öğrenci;
   a)Elektrik yükü çeşitlerini ayırt eder,
   b)Elektrik akımının nasıl oluştuğunu kavrar,
   c)Elektrik yüklerinin akışını kavrar,
   d)Pil,Pil çeşitleri ve Pillerin özelliklerini öğrenir,
   e)Basit bir elektrik devresi oluşturabilir,
   f)Elektrik devresinde ki elemanları bilir. 


 

4 Aralık 2010 Cumartesi

İletkeni Değiştir Ampülün Parlaklığı Değişsin

Direnç Nedir?


Günlük yaşamımızda direnmekle ilgili olayları gözden geçirerek başlarsak sanırım direnci daha iyi anlayacaksınız.

Ailemizden bazı isteklerimiz olduğunda, anne ya da babamız bu isteğimizi yapmamak için direnir.

Arkadaşlarınızla dolu okulunuzun koridorunda koşmaya kalktığınızda bir çok arkadaşınıza çarpmak zorunda kalırsınız. Boş koridorda rahatlıkla hareket ederken, arkadaşlarımızla dolu koridorda dirençle karşılaşırız.

Bir iletken tel üzerinde hareket etmeye çalışan elektrik yükleride bir direnme ile karşılaşırlar. İlerlemeye çalıştıkları iletken tel atomlardan, atomlarda elektron, proton ve nötronlardan meydana geldikleri için, hareket etmek isteyen elektrik yükü ( elektron ) diğer parçacıkların direnmesiyle karşılaşır. Bu direnmeye DİRENÇ diyoruz.

Acaba her iletken tel aynı dirence mi sahiptir?

Aynı boyda üç değişik elementten yapılmış, aynı kalınlıkta tel alalım. Bunların üzerinden aynı değerde akım geçirdiğimizde, tellerin dirençlerinin farklı olduğunu saptarız. Bunun nedeni her elementin içerisindeki parçacık sayısının birbirinden farklı olmasıdır.

Buradan şöyle bir sonuç çıkarabiliriz. Her elementin akım karşısında gösterdiği direnç birbirinden farklıdır.

Şimdi, eşit boyda ve aynı maddeden yapılmış, kalınlıkları farklı teller alalım. Aynı değerde akımı bu tellerden geçirdiğimizde de dirençlerinin farklı olduğunu saptarız.

Yukarıdaki saptamamızla çelişiyor gibi duruyor. Ancak burada dikkat etmeniz gereken kısım tellerin KALINLIKLARININ farklı olması.

Bunu tel değilde birer yol olarak düşünürsek, dar bir yolda araçla giderken kaza riskinin, geniş yolda araçla giderken kaza riskinden daha fazla olduğunu bilirsiniz.

İletken tel üzerinde hareket etmeye çalışan elektrik yükü, ince telde daha çok, kalın telde daha az çarpışmayla karşılaşacak ve direnç değerleri farklı olacaktır.

Buradan şöyle bir sonuca varabiliriz. Aynı uzunlukta, aynı cins farklı kalınlıktaki tellerden ince olananın direnci büyük, kalın olanının direnci daha küçüktür.

Şimdi yine aynı kalılıkta aynı cins telden birisi kısa, diğeri uzun iki parça alıp üzerinden elektrik akımı geçirelim. Yaptığımız saptamada tellerin direncinin yine farklı olduğunu görürüz.

Yol örneğini verirsek. Aynı genişlikte fakat uzunlukları farklı yollarda araç kullandığımızda, kaza yapma riskimiz uzun telde daha fazladır. Kısa telde hareket eden elektrik yükleri daha az parçacıkla çarpışırken, uzun telde hareket eden elektrik yükleri daha çok çarpışacaklardır. Bu da direncin değerinin değiştirecektir.

Buradan hareketle;

Bir iletken telde direnç değeri:

1- Telin cinsine

2- Telin kalınlığına

3- Telin uzunluğuna bağlıdır diyebiliriz.

Yalıtkanlar Her Zaman Yalıtkan mı?


Elektrik akımının olumsuz etkilerinden bizi koruyan yalıtkanlar, her zaman görevlerini yapmaya bilirler.

İletken bir telin dış yüzeyindeki plastik kaplamada ki her hangi küçük bir yırtık ya da kırıktan vücudumuza temas eden elektrik akımı bize zarar verebilir.

Geçen derslerimizde suyun ( saf su ) iletken olmadığını öğrenmiştik. Islak elle elektrikli araçlara dokunduğumuzda, ellerimiz genellile çeşme suyuyla ıslanır. Çeşme suyunun içerisinde en azından klor bulunduğu için iletken hale gelen su, elektrik aletinin çalışmasını sağlayan elektrik akımının bizi çarpmasına neden olur.

Yalıtkanların görevlerini tam olarak yapabilmeleri için bizimde elektrikli aletlerle işlem yaparken dikkati elden bırakmamamız gerekmektedir.

Elektrik Enerjisi Nasıl Taşınır?

1- Elektrik Yükü Çeşitleri (Artı ve Eksi Yükler) :
Elektrik Enerjisi Nasıl Taşınır? Doğada iki çeşit elektrik yükü vardır Bunlar pozitif yani (+) artı ve negatif yani (-) eksi elektrik yükleridir
• Aynı cins elektrik yükleri birbirlerini iterler
• Zıt elektrik yükleri birbirlerini çekerler



İTER İTER ÇEKER

2- Elektrik Akımının Oluşması :
Zıt elektrik yükü ile yüklü olan veya üzerinde biriken elektrik yüklerinin sayısı farklı olan iki cisim iletken bir tel ile birbirlerine bağlandığında cisimlerden birinden diğerine elektrik yükü hareketi olur Elektrik yüklerinin hareketine elektrik akımı denir Elektrik akımı, daima (–) yüklerin yani elektronların hareketi sayesinde oluşur
Elektrik akımının oluşabilmesi için iletken telin iki ucu arasındaki elektrik yüklerinin enerjilerinin farklı olması gerekir Elektrik akımının oluşması sırasında enerji, yüksek enerjili cisimden (kutuptan) düşük enerjili cisme (kutba) doğru gerçekleşir
Elektrik akımının sürekli olabilmesi için elektron hareketinin sürekli olması gerekir Elektron hareketini sürekli hale getirebilmek için elektrik enerjisi (elektron yani (–) elektrik yükü) üreten kaynaklar kullanılır Elektrik enerjisi (elektron yani (–) elektrik yükü) üreterek sürekli elektrik akımının oluşmasını sağlayan kaynaklara elektrik akımı kaynağı veya güç kaynağı veya üreteç denir Pil, akümülatör, dinamo, jeneratör elektrik akımı kaynaklarıdır
Pil, basit elektrik devrelerindeki yüklere elektriksel bir kuvvet uygulayarak yüklerin elektrik enerjisi kazanmalarını ve bu enerjinin iletken tel boyunca iletilmesini sağlar Bunun sonucunda iletken teldeki elektrik yükleri arasında enerji aktarımına neden olur Negatif elektrik yüklerinin titreşim hareketleri sonucu yükler arasında gerçekleşen elektrik enerjisi aktarımına elektrik akımı
Elektrik akımı, yüklerin akışı anlamına gelmez Elektrik akımı, yüklerin titreşim hareketinin sonucunda oluşur yani elektrik akımı yüklerin akışı sonucunda değil, yüklerin titreşim hareketi sonucunda oluşur

3- Elektrik Yüklerinin Akışı :
Zıt elektrik yükü ile yüklü olan yani (+) pozitif ve (-) negatif elektrik yükü ile yüklü olan iki cisim iletken bir tel ile birbirlerine bağlandığında (-) negatif yüklü cisimden (+) pozitif yüklü cisme doğru elektron akışı olur İletken tel üzerinde elektronların akması sonucu elektrik akımı oluşur Elektrik akımı sayesinde de elektrik enerjisi oluşur
Elektrik akımı oluşurken;
• Negatif (-) yüklü cisme negatif (-) kutup veya katot denir
• Pozitif (+) yüklü cisme pozitif (+) kutup veya anot denir
• Elektron akışının yönü negatif (-) kutuptan yani katottan pozitif (+) kutba yani anota doğrudur
• Elektrik akımının yönü pozitif (+) kutuptan yani anottan negatif (-) kutba yani katota doğrudur








4- Pil, Pil Çeşitleri ve Pillerin Özellikleri :
Kimyasal enerjiyi depolayan, gerektiğinde depoladığı kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren elektron yani (-) elektrik yükü üreten kaynaklara pil denir
Pillerin; Volta pili, limon pili, Daniell pili, kuru pil (Leclanche pili) gibi çeşitleri vardır
Bütün pillerde ortak olan bazı özellikler vardır Bunlar;
• Bütün pillerde (+) ve (-) kutup bulunur
• Bütün pillerde iki farklı cins metal kullanılır
• Bütün pillerde elektrik akımını ileten yani elektronların geçişini sağlayan bir sıvı bulunur
5- Basit Elektrik Devreleri :
Pil, pil yatağı, ampul, duy, anahtar ve bağlantı kablolarından oluşan devreye basit elektrik devresi denir
(Elektrik yüklerinin üretecin bir kutbundan çıkıp diğer kutbuna girmesini yani akışını sağlayan düzeneğe basit elektrik devresi denir)
• Devredeki pil elektrik enerjisi üretir (yani elektrik yükü yani elektron kaynağıdır ve elektrik akımının oluşmasını sağlar)
• Devredeki pil yatağı, pillerin devreye bağlanmasını sağlar
• Devredeki iletken tel, elektrik enerjisinin (elektrik yüklerinin yani elektronların) akışını sağlar
• Devredeki ampul, iletken telden elektrik enerjisinin (yani elektronların) geçtiğini ya da geçmediğini (yani elektrik akımının oluşup oluşmadığını) gösterir
• Devredeki duy, ampullerin devreye bağlanmasını sağlar
• Devredeki anahtar, elektrik enerjisinin (yani elektrik yüklerinin yani elektronların) geçmesini ya da geçmemesini sağlar
Basit elektrik devrelerinde anahtar açıkken devreden elektrik enerjisi (elektrik yükleri yani elektrik akımı) geçemez ve ampul yanmaz Böyle devrelere açık devre denir
Basit elektrik devrelerinde anahtar kapalı iken devreden elektrik enerjisi (elektrik yükleri yani elektrik akımı) geçebilir ve ampul yanar Böyle devrelere kapalı devre denir
Basit elektrik devrelerinde elektrik akımının yönü, pilin dışında (+) kutuptan (-) kutba doğru, pilin içinde ise (-) kutuptan (+) kutba doğrudur
Basit elektrik devrelerinde elektronların akış yönü pilin dışında (-) kutuptan (+) kutba doğrudur